2022 marzec 25 d.
Ponieważ na Litwę przybywa uciekających przed wojną Ukraińców, litewskie instytucje biznesowe, kulturalne, naukowe i inne oferują im różne korzyści – zniżki, bilety na imprezy, bezpłatne zajęcia dla dzieci, bezpłatne studia, stypendia dla studentów szkół wyższych i inne. Do Biura Rzecznika ds. równych możliwości wpływa coraz więcej zapytań o to, czy udzielanie Ukraińcom takich zniżek można uznać za dyskryminację obywateli litewskich. Prawnik Urzędu odpowiada, że nie ma tu mowy o dyskryminacji.
W jaki sposób stwierdza się dyskryminację?
Do Urzędu zgłosiły się już osoby, które dopatrują się ewentualnej dyskryminacji w ofertach bezpłatnych studiów wyższych czy darmowych przejazdach pociągami międzymiastowymi dla Ukraińców.
Ustawa o równych możliwościach zobowiązuje litewskie instytucje państwowe i samorządowe, instytucje edukacyjne a także usługodawców i sprzedawców towarów do zapewnienia równych praw i możliwości bez względu na płeć, rasę, narodowość, obywatelstwo, język, pochodzenie, sytaucja społeczna, religię, przekonania lub poglądy, wiek, orientację seksualną, niepełnosprawność, pochodzenie etniczne, wyznanie.
Karolis Čepas, radca prawny Zespołu Prawnego Biura Rzecznika ds. równych możliwości zwraca jednak uwagę, że stwierdzenie obecności lub braku dyskryminacji wymaga porównania pewnej liczby osób o różnej tożsamości i oceny, czy są one traktowane jednakowo w tych samych lub podobnych okolicznościach.
„Bardzo ważne jest ustalenie, czy porównywane osoby znajdują się w podobnej, porównywalnej sytuacji” – podkreśla prawnik. – W przypadku ukraińskich uchodźców wojennych porównanie nie jest możliwe. Ludzie przyjeżdżają bez najbardziej podstawowych rzeczy, po przyjeździe nie mają gdzie mieszkać. Dzieci i dorośli, którzy przeżyli traumatyczne doświadczenia mogą mieć bardzo specyficzne potrzeby. Ludzi uciekających przed wojną nie można porównywać z innymi ludźmi, tzn. tymi, którzy nie uciekli przed wojną. Ponieważ okoliczności nie są porównywalne, odmienne warunki, takie jak zniżki, nie są uznawane za dyskryminację.
Nie tylko Ukraińcy uciekają przed wojną na Ukrainie
Należy zauważyć, że dyrektywa w sprawie tymczasowej ochrony została uruchomiona w Unii Europejskiej po raz pierwszy od jej przyjęcia (2001 r.) w dniu 4 marca z powodu masowego napływu osób ubiegających się o azyl. Na jej podstawie, decyzją rządu Republiki Litewskiej od 4 marca wszystkim osobom, które od 24 lutego uciekły lub zostały przesiedlone z Ukrainy w wyniku rosyjskiej agresji wojskowej i które są obywatelami ukraińskimi lub posiadały pozwolenie na pobyt stały na terenie Ukrainy, przyznano ochronę tymczasową na rok. Taka tymczasowa ochrona jest przyznawana osobom na określony czas i może być przedłużana.
K. Čepas zwraca uwagę na inny aspekt: „Można zauważyć, że omawiane świadczenia są potrzebne nie tylko obywatelom Ukrainy, ale także innym uciekającym przed rosyjską agresją militarną na Ukrainę osobom, które mieszkały na Ukrainie. Instytucje publiczne lub biznesowe, które oferują zniżki i w inny sposób starają się pomóc, powinny zwrócić na to uwagę. W przypadku pytań dotyczących dyskryminacji w tym zakresie prosimy o kontakt z Biurem Rzecznika ds. równych możliwości, a my ocenimy konkretne sytuacje.”