Prawo litewskie zapewnia ochronę prawną przed dyskryminacją ze względu na język. Oznacza to, że w kraju zakazana jest dyskryminacja ze względu na język ojczysty lub inne języki, którymi dana osoba się posługuje lub nie. Zakaz ten dotyczy rekrutacji, świadczenia usług publicznych i prywatnych oraz wielu innych sytuacji. Zakaz ten nie jest jednak bezwzględny. Jakie zatem ograniczenia językowe są zgodne z prawem?
Warunki pracy
Zgodnie z Ustawą o równe możliwości, nie jest dyskryminacją wymaganie znajomości języka urzędowego. Jeśli pracodawca wymaga od potencjalnego pracownika znajomości języka urzędowego, nie narusza w ten sposób zasady równości szans kandydata. Taka znajomość języka jest uzasadniona wieloma okolicznościami. Na przykład instrukcje bezpieczeństwa, z którymi należy się zapoznać, są napisane w języku litewskim. Firma lub instytucja świadczy usługi na terenie Litwy, a pracownicy są zobowiązani do stałej współpracy z klientami.
Nie jest jednak zabronione przyjęcie do pracy pracownika, który nie zna języka litewskiego. Aby zapoznać pracownika z bezpieczeństwem i warunkami pracy, można te procedury, umowy i inne ważne dokumenty przetłumaczyć na kilka języków. Na przykład rosyjski, polski, angielski lub inne języki. W przypadku pracy zespołowej ważne jest, aby zespół się dogadywał i a procesy przebiegały sprawnie.
Nie jest zabronione poproszenie pracownika o posługiwanie się językiem obcym, ale każda taka prośba musi być uzasadniona. Za dyskryminację nie uznaje się wymagań zawodowych, które są niezbędne do wykonywania funkcji zawodowych (które również muszą być zgodne z prawem i proporcjonalne). Przykładowo, oceniając ogłoszenie o pracę, które wymaga od kandydatów znajomości języka angielskiego, Rzecznik Praw Obywatelskich sprawdziłby, czy jest on wymagany na konkretnym stanowisku – praca z międzynarodowymi dokumentami, zagranicznymi klientami, wyjazdy służbowe, udział w międzynarodowych projektach, wydarzeniach itp.
Ochrona praw konsumentów
Sprzedawcy towarów lub usługodawcy nie mogą odmówić obsługi klientów posługujących się innym językiem. W niektórych przypadkach znajomość języka klienta jest warunkiem koniecznym do świadczenia wysokiej jakości usług. Na przykład w przypadku konsultacji lekarskich wskazana jest obecność specjalisty posługującego się językiem odbiorcy. Oczywiście nie powinno to ograniczać dostępu do pilnej i niezbędnej pomocy.
Świadczenie usług w językach innych niż litewski może poszerzyć grono klientów i usprawnić komunikację z użytkownikami nieznającymi języka urzędowego. Nie oznacza to jednak, że usługodawca musi sam znać wszystkie języki świata. Usługi mogą być również świadczone (i opisywane) za pośrednictwem tłumacza.
Język litewski jest obowiązkowy dla instytucji państwowych. Petenci obsługiwani są przede wszystkim w języku litewskim. Konsultacje, odpowiedzi pisemne i inna pomoc udzielana jest w języku litewskim. Aby zapewnić społecznościom etnicznym wysokiej jakości informacje i usługi, przedstawiciele instytucji mogą w razie potrzeby organizować świadczenie usług również w innych językach.
Należy pamiętać, że w sytuacjach, w których cudzoziemcy lub inne osoby nie posługujące się językiem litewskim znajdują się w trudnej sytuacji, należy zapewnić tłumaczenie na język dla nich zrozumiały. Na przykład, jeśli nieznająca litewskiego osoba zostanie uznana za ofiarę przestępstwa lub podejrzanego, proces prawny oraz jej prawa i obowiązki muszą być jej wyjaśnione w zrozumiałym dla niej języku. Należy podkreślić, że choć rozprawy sądowe prowadzone są również w języku urzędowym, to uczestnicy postępowania mają zagwarantowane prawo do korzystania z usług tłumacza. Innym przykładem są osoby ubiegające się o azyl. Jeżeli istnieją przesłanki wskazujące na to, że cudzoziemiec w miejscu zatrzymania, w punkcie kontroli granicznej lub strefie tranzytowej może ubiegać się o azyl, informacja o tym prawie i procedurach musi być udzielona takiej osobie w języku dla niej zrozumiałym.